Vooral werknemers in het MKB en zelfstandigen hebben pensioenregelingen op basis van beschikbare premie, met een soms exorbitante kostenstructuur. Het Verbond van Verzekeraars kwam met een compensatieregeling. Alleen valt die in de praktijk een beetje tegen.
Tekst: Kapé Breukelaar
In de loop van de jaren ’90 kwamen ze ineens sterk in opkomst, de zogeheten ‘beschikbare-premieregelingen’ voor de pensioenvoorziening. De tot dan toe meestal gehanteerde eindloonregeling — een geïndexeerd vast en op het laatst verdiende salaris gebaseerd pensioen —, was door de onvoorspelbaarheid van de lasten voor de werkgever al minder populair geworden. Daarom waren veel werkgevers al overgegaan naar een middelloonregeling (waarvan de lasten voor de werkgever beter voorspelbaar waren). Maar een pensioen gebaseerd op een beschikbare premie, dat was nog veel aantrekkelijker voor de werkgever. Die verplichtte zich immers slechts om een bepaalde premie te betalen voor de pensioenpolis. Zonder garanties, want de risico’s voor het rendement lagen bij de werknemer.
De komst van de beschikbare-premieregeling zorgde voor duidelijke werkgeverslasten. Bovendien leek er sprake te zijn van een winwinsituatie, omdat de werknemer volledig kon profiteren van de hoge beleggingsrendementen. Terwijl bij eind- en middelloonregelingen hoge rendementen tot lagere pensioenpremies voor de werkgever leiden waar werknemers niet of nauwelijks van profiteren. De verwachting van hoge rendementen werd nog verder gevoed door de koersontwikkelingen aan het eind van de vorige eeuw. Het persoonlijke pensioenpotje zou dan ook flink kunnen aangroeien met ingelegde premies en beleggingsrendementen. Rekenvoorbeelden waarbij prognoserendementen van 10 procent of meer werden gebruikt, waren dan ook bepaald geen uitzondering.
Achteraf bleken de beschikbare-premieregelingen vooral aantrekkelijk voor de verzekeraars. Die hielden links en rechts zo veel aan kosten in, dat er van de inleg weinig overbleef. Toen na het klappen van de internetzeepbel de beleggingsrendementen ook nog eens tegenvielen, bleek er nauwelijks iets te zijn opgebouwd. Het was schering en inslag dat polissen waarvoor aan premies een ton was gestort, niet meer dan 60.000 euro waard waren.
Nu realiseert men zich niet altijd dat uit de pensioenpremie ook de overlijdensrisicoverzekering (voor het nabestaandenpensioen) en een arbeidsongeschiktheidsverzekering (zodat de premies tot aan de pensioendatum betaald kunnen worden) moeten worden bekostigd. Maar zelfs als we daar rekening mee houden, verklaart dat nog niet het grote verschil tussen de premies en de opgebouwde waarde. Je zou kunnen denken dat het de teruggang op de beurs is, maar dat blijkt slechts in geringe mate van invloed. Wel is de kostentoedeling door de verzekeraars voor het leeuwendeel verantwoordelijk voor het grote verschil.